Tranh luận hiền hoà

Mọi người cũng biết, tranh luận là tốt. Ai tham gia tranh luận cũng mong suy nghĩ của mình giúp ích được cho người khác, chứ không mong áp đặt người khác phải theo ý mình. Có nhận ra điều đó thì sự đánh giá của mình về việc họ đánh giá người khác một cách gay gắt mới bớt gay gắt. Tuy nhiên, có những lúc dù cả hai rất cố gắng để nói cho nhau nghe, nhưng hiểu nhầm vẫn cứ xuất hiện, rồi cuối cùng cả hai lại cáu gắt với nhau. Thật không khác gì chuyện thầy bói xem voi cả.

Bảo các ông thầy bói đó có cái tôi lớn thì đã đành, nhưng có những lúc cả hai bên đều thật sự dành tình cảm cho nhau mà bức tường vô hình đó vẫn không thể bị phá vỡ. Cả hai đều cảm thấy bế tắc, dù biết là chuyện này chẳng đáng để bế tắc:

Đó là điều thật sự rất buồn. Nhưng khi chúng ta quyết định gỡ đám tơ vò này ra, thì lại cảm thấy mù mờ, không biết phải bắt đầu từ đâu:

Bàn về lỗi nguỵ biện, tư duy gặng xét hay xoá mù truyền thông đang là trào lưu trong nhiều năm nay. Đã có hằng hà sa số các bài viết, buổi thảo luận hay khoá học như vậy, và mình cũng không có ý phủ nhận sự cần thiết của chúng. Chỉ là mình thấy chỉ như vậy thôi thì không giải quyết triệt để. Có cả trăm loại nguỵ biện, bàn về chúng mình thấy giống như chỉ thấy cây chứ không thấy rừng. Quan trọng hơn hết, việc chăm chăm vào phân tích lỗi ngụy biện có thể dẫn tới giả định rằng hoặc người có lỗi nguỵ biện thiếu hiểu biết về lỗi nguỵ biện, hoặc là có ý đồ giăng bẫy chúng ta, chứ chưa chú trọng việc người kia cũng đã cố gắng trung thực với bản thân và đảm bảo sự logic trong lập luận của mình. Mình nghĩ, một khi họ đã có nỗ lực trong việc thảo luận, thì bản chất của vấn đề sẽ thay đổi, và cần phải có một hệ từ vựng mới để mô tả sự việc. Chỉ đánh giá họ là nguỵ biện sẽ là thiếu hiệu quả trong việc đi đến sự nhất trí, và tạo cảm giác người đánh giá là hời hợt và cũng nguỵ biện không kém. Sử dụng hệ từ vựng về lỗi nguỵ biện là không đủ thấu cảm đối với mình.

Ở một cách tiếp cận khác, cũng có rất nhiều các khoá học về giao tiếp thấu cảm. Một lần nữa, những khoá học như này cũng đều cần thiết, nhưng chúng lại tập trung vào việc nuôi dưỡng cảm xúc tích cực và tránh cảm xúc tiêu cực ở cả bên, chứ không giúp giải quyết những mâu thuẫn về mặt tư tưởng. Nó không giải thích được từ đâu ra xuất hiện cái bức tường vô hình mà mỗi lần chúng ta muốn chạm vào thì lại lẩn đi đâu mất. Mình nghĩ rằng, khi sự hiểu nhầm xảy ra, thì lỗi vừa thuộc về cả hai, vừa không thuộc về ai cả, nhưng cả hai đều cảm thấy vấn đề nằm ở phía người kia chứ không phải mình. Mà nếu không có hiểu biết thấu suốt về vấn đề này, thì không sớm thì muộn sự mông lung sẽ lại trở lại mà thôi.

Những năm qua, mình đã gom nhặt được một số kiến thức, khái niệm giúp chúng ta đến gần hơn với cái hiểu biết thấu suốt đo. Phần lớn trong số chúng là những kiến thức trong tâm lý học xã hội và tâm lý học nhận thức. Đáng tiếc là mình lại chưa tìm ra thuật ngữ tương đương trong tiếng Việt, nên các bạn chịu khó dùng tiếng Anh vậy.

trong nhiều trường hợp, dù vô tình hay có chủ đích chúng ta vẫn vướng vào ít nhiều những cuộc tranh luận. Càng lớn, càng nhiều kiến thức,2 bên càng khó tìm được điểm chung sau cuộc tranh luận. Những cuộc tranh luận như vậy … Vậy nên, buổi thảo luận Tranh luận “hiền hòa” được tổ chức nhằm giúp bạn nắm được cơ chế chung của những cuộc tranh luận. Giúp ta dễ dàng nắm giữ và kết nối giữa 2 trục luận điểm. abc…”

Một số rào cản cho việc nói chuyện với nhau¶

Những lý do khiến ta không nghe được thứ cần nghe¶

Naïve realism¶

Trong tâm lý học xã hội, naïve realism là một xu hướng tin rằng ta những gì ta thấy ở thế giới xung quanh là khách quan và không thiên kiến, và thấy những ai bất đồng với mình là chưa hiểu rõ vấn đề, thiếu logic hoặc có thiên kiến. Nó được xem là một trong bốn khám phá quan trọng nhất trong ngành.

Ba yếu tố để tạo nên một naïve realist:

• Tin rằng bản thân thấy thế giới một cách khách quan và không thiên kiến
• Kỳ vọng những người khác cũng sẽ đi đến một kết luận tương tự, miễn là họ cũng được cung cấp cùng một lượng thông tin và diễn giải nó theo cách hợp lý
• Giả định rằng những người không có cùng cách suy nghĩ như vậy là do thiếu thông tin, thiếu logic, hoặc có thiên kiến

Egocentrism¶

Không nhận ra là cái mình nhìn khác với cái người khác nhìn; cho rằng những gì mình nghe, thấy, biết, nghĩ cũng chính là những gì người khác nghe, thấy, biết, nghĩ.

Có một thí nghiệm như sau: hai cái hộp trái và phải được để trước mặt một đứa trẻ. Một người đặt một món đồ chơi vào hộp bên trái, sau đó đi ra khỏi phòng. Người thứ 2 (có thể là bố mẹ đứa trẻ) sẽ lấy món đồ chơi ra khỏi hộp trái và đặt vào hộp phải. Sau đó họ sẽ hỏi đứa trẻ liệu người thứ nhất nếu muốn tìm lại đồ chơi đó thì sẽ mở hộp nào trước tiên. Với người lớn thì câu trả lời quá rõ ràng: hộp trái, vì người đó không hề biết là món đồ đã bị đổi hộp. Nhưng đứa trẻ lại nghĩ là hộp phải, vì nó đã thấy cảnh đổi hộp. Nói cách khác, việc nó thấy món đồ bị đổi hộp đồng nghĩa với việc những người khác cũng thấy cảnh đổi hộp đó, dù họ không hề ở đó.

Thí nghiệm dưới đây là một ví dụ khác cho việc đánh đồng những thứ mình thấy là những thứ người khác cũng thấy.

Nhìn vào trong ảnh. Trong một khoảnh khắc, bạn đã tưởng như mọi người cũng nhìn bạn như cách bạn nhìn chính mình. Nhưng thực ra không phải vậy.

Trong đầu họ thực ra chỉ là cái hình ảnh của họ, chứ họ không nghĩ gì đến mình

Trên thực tế chúng ta vẫn rất hay tưởng là người khác đã thấy những gì mình thấy, và biết những gì mình biết, mặc dù thực tế không phải như vậy.

Lưu ý: cái duy kỷ này khác với vị kỷ (egotism) hoặc ái kỷ (narcissism), mặc dù trông có vẻ rất giống.

Illusion of transparency¶

Luôn nghĩ rằng những thứ mình nói ra người khác sẽ hiểu hệt như mình. Có một thí nghiệm thế này: người tham dự sẽ được chia thành 2 nhóm: người gõ và người nghe. Nhiệm vụ của người gõ là sẽ chọn ra một bài hát bất kỳ và gõ nhịp của nó lên bàn. Nhiệm vụ của người nghe là đoán bài hát đó. Khi người gõ được hỏi là người nghe sẽ đoán trúng được bao nhiêu, họ đoán khoảng 50%. Thật ra tỉ lệ đoán trúng chỉ khoảng 3%. Một cái tên khác cho vấn đề này là Lời nguyền của kiến thức.

Pluralistic ignorance¶

Hot and cold cognition¶

Actor–observer asymmetry¶

Actor–observer asymmetry (also actor–observer bias) is a bias one makes when forming attributions about the behavior of others or themselves depending on whether they are an actor or an observer in a situation.1(https://en.wikipedia.org/wiki/Actor%e2%80%93observer_asymmetry#cite_note-FOOTNOTEJonesNisbett1971-1) When people judge their own behavior, they are more likely to attribute their actions to the particular situation than to their personality. However, when an observer is explaining the behavior of another person, they are more likely to attribute this behavior to the actors’ personality rather than to situational factors.

Selective memory¶

Mnemic neglect

Chỉ nhớ một phần

Tưởng rằng mình nhớ như in¶

Trí nhớ của chúng ta không cao, nhưng cảm giác rằng trí nhớ của chúng ta sống động và chân thực là có

Elizabeth Loftus: How reliable is your memory?

Ký ức màu hồng

Cảm xúc tự nhận thức (Self-conscious emotions)¶

Những cảm xúc được sinh ra khi ta có ý thức về bản thân, như xấu hổ, mặc cảm, tội lỗi, ghen tị, kiêu hãnh, v.v. Kiêu hãnh/tự hào làm ta có cảm giác hơn người khác, trong khi xấu hổ, mặc cảm, tội lỗi, ghen tị làm ta có cảm giá thua người khác. Nó làm lu mờ những thứ cần làm.

Không nhận ra thứ mình đang chê cũng là thứ mình đang theo đuổi, chỉ là nó ở hình dạng khác. Quên cái cảm xúc mà mình từng ở trong đó¶

Nó không phải là chuyện mình không nhận ra, mà là chuyện mình đã trải qua vấn đề của họ rồi, nhưng mình không nghĩ rằng vấn đề của họ chính là vấn đề mình đang trải qua.

Những lý do khiến ta không nói được thứ cần nói¶

Tip of the tongue¶

Đang nói chuyện ngon lành giữa chừng thì tự nhiên chẳng biết phải diễn tả tiếp làm sao, mặc dù mình biết chắc chắn là mình có thể diễn tả được. Hiểu ý quên lời chính là đây. Vấn đề là, khi mình đang bị nghi ngờ và phải giải thích, thì khi hiện tượng này xảy ra, họ sẽ lại càng cảm thấy mình đang tìm cách chống chế. Nhưng với người đang bị vậy, việc cảm thấy áp lực sẽ càng làm trạng thái này nặng hơn. Ý ta cần nói chỉ có thể đến lại khi ta tạm quên đi vấn đề trong chốc lát.

Working memory¶

Incubation. Tốn thời gian để¶

The perfect word

“The difference between the almost right word and the right word is really a large matter - ‘tis the difference between the lightning-bug and the lightning.” — Mark Twain

Mất vài giờ cho đến mấy tháng, khi mà sự việc được gợi ý lại một cách tình cờ. Lúc đi mình đã gác vấn đề đáng một bên rồi

Tacit knowledge¶

Những kiến thức không biết phải dùng lời để nói làm sao

Người ta không chỉ chết vì đói, mà còn có thể chết vì quá no. Một người không trả lời được không phải chỉ vì họ không có gì để nói, mà còn là vì họ có quá nhiều thứ để nói.

Lo lắng rằng mình không biết cái đúng¶

Một vấn đề chạm đến rất nhiều khía cạnh đến nỗi khi được hỏi bạn chỉ có thể thở

Một số thứ có thể áp dụng khi tranh luận¶

Giao tiếp trắc ẩn

Đặt câu hỏi Socrates

Tranh luận thợ rèn

Giả định đối phương vô tội và có lòng tốt

Giả định rằng đối phương đã phản tư rồi, thậm chí là đã biết về những gì mình muốn nói rồi

Giả định rằng điều đối ngược cũng đúng

Tránh dùng các thought-terminating cliché

Giao tiếp trắc ẩn¶

Lắng nghe nhu cầu, cảm xúc của chính mình và của đối phương

theo em nghĩ là nền tảng của tranh luận hài hòa là mỗi người trong cuộc tranh luận đó phải thấu hiểu cảm xúc và nguồn gốc suy nghĩ, hành vi của mình trước. Khi mình bắt đầu từ gốc rễ ở mình thì mình sẽ dần dần mở được sự trắc ẩn với người khác trong tranh luận

Socratic questioning¶

Đặt ra những câu hỏi mà ai cũng “biết 100%” câu trả lời. Điều này sẽ dễ làm mọi người tưởng mình hỏi ngu. Vì khi người được hỏi bị buộc phải trả lời những câu hỏi ngu ngu đó, thì họ mới có thể nhìn ra được những lỗ hổng của mình, và hiểu được tại sao mình bị mắc kẹt. Nó sẽ giúp bạn tra vấn niềm tin của họ như thể bạn đang tra vấn niềm tin của bản thân. Như vậy thì bạn sẽ không làm họ phải phòng thủ, và họ không cảm thấy bạn đang phòng thủ.

Nhưng đại khái là việc đặt câu hỏi không chỉ là hỏi, mà còn thể hiện một điều là bạn hiểu rằng suy nghĩ của mình có thể sai. Và người kia mới là người hiểu rõ cuộc đời họ nhất. Đó cũng chính là quan điểm phản tư với mọi quan điểm của mình.

Assume good faith/Presumption of innocence/Suspension of judgment¶

Ngay cả khi rõ mười mươi là họ đang có ý xấu, thì mình vẫn luôn tìm ra được điểm tốt trong đó, và giúp họ làm việc tốt đó. Còn những cái xỉa xói của họ thì đơn giản là phớt lờ đi, như nước đổ lá khoai. Vì khi họ làm vậy, thì họ đang mong mình phản ứng lại. Nhưng nếu mình không phản ứng lại, thì họ mới cảm thấy là vô ích.

Tranh luận người thép Steel man¶

Quy tắc người thép (hoặc quy tắc Rapoport, quy tắc Dennett - đặt theo tên nhà lý thuyết trò chơi Anatol Rapoport và triết gia Daniel Dennett), là một bộ các nguyên tắc nhằm mục đích khuyến khích việc tranh luận có tính xây dựng. Mục tiêu của bạn là vá lại những lỗ hổng trong lập luận của đối phương, để bạn được đối diện với lập luận sắc bén nhất của họ. Điều này sẽ giúp tránh việc vô tình tạo ra lập luận người rơm, và tránh được việc sau khi đưa lời phản biện ra thì đối phương còn tin thêm vào quan điểm gốc của mình (hiệu ứng phản tác dụng - backfire effect). Nhờ việc đối diện với lập luận mạnh nhất của họ mà lập luận của bạn sẽ càng mạnh hơn. Các quy tắc này thường được thấy dưới cách diễn đạt của Dennett như sau:

1. Bạn phải diễn đạt lại quan điểm của đối phương sao cho thật rõ ràng, sống động và công bằng đến mức họ phải nói rằng “Cám ơn, tôi đã ước gì mình đã có thể nghĩ ra được như thế”
2. Bạn phải liệt kê tất cả những điểm bạn đồng ý (đặc biệt nếu chúng không quan trọng lắm hoặc được đồng ý rộng rãi)
3. Bạn phải nêu ra bất cứ thứ gì bạn học được từ đối phương
4. Chỉ sau khi đó bạn mới được phép nói ra những phản bác hoặc phê bình của mình

Nhờ việc tìm mọi cách để làm lập luận của đối phương sắc bén nhất có thể, và đánh vào điểm yếu nhất của lập luận của chính mình, ta mới thấy được những sai sót của bản thân, và có thể nâng đỡ người khác trong sự thấu cảm.

Mục tiêu của nó là tìm cách làm lập luận của đối phương sắc bén nhất có thể, để lập luận của bạn

he art of addressing the best form of the other person’s argument, even if it’s not the one they presented

It’s being charitable and patching up the weaknesses in the other side’s proposition so that he can bring the best counter-argument to your point of view.

Lại nói về câu chuyện thầy bói xem voi. Có thể bạn thấy một người mù nói là con voi như con đỉa là buồn cười, nhưng ở vị trí của họ, thì đó là cách miêu tả tốt nhất, và bạn phải đứng ở góc nhìn của họ để nói, chứ không phải để cười họ. Nếu bạn nói, “không, con voi không phải là con đỉa”, bạn phải miêu tả được tại sao khi tay ông ấy tiếp xúc với vòi của con voi, nó đem lại cảm giác sun sun như một con đỉa thực thụ vậy. Ở đây mọi người đều giải thích theo kiểu “nó không phải là con đỉa vì nó to hơn con đỉa”. Nhưng nói như vậy thì sẽ đặt câu hỏi là “ủa vậy thì con voi là một con đỉa khổng lồ? Cũng là con đỉa vậy?”. Tức là những lý do bạn đưa ra chỉ là phụ thôi, không đả động gì tới cái cảm giác sun sun nguyên thủy đó, và thậm chí là còn có thể uốn theo cái ý “là con đỉa” được. Rốt cuộc là ổng cũng không có lý do để thấy nó không phải là con đỉa, và bạn càng cố nói là nó không phải là con đỉa thì ông ấy càng hoang mang hơn, còn bạn thì càng cảm thấy ổng cố chấp hơn. Bạn chỉ có thể chấm dứt sự hoang mang này khi nào bạn thực sự nói về cái cảm giác sun sun mà thôi.

Tham khảo từ RationalWiki

Để ý vào điểm chú ý của thông tin của đối phương Perspective-taking¶

Đặt mình vào góc nhìn của người khác. Cụ thể hơn, đó là chú ý vào sự chú ý của họ, và nhớ rằng không phải ai cũng nhớ tốt. Làm được điều này thì sẽ được xem là trưởng thành :P

Giả định đối phương cũng đã biết về những gì mình muốn nói rồi, đã phản tư rồi, và đã¶

Sự phản tư không phải là đặc quyền của bạn. Người khác cũng rất có thể đã phản tư rồi

Giả định rằng điều đối ngược cũng đúng¶

Nhờ sự giả định này, mà ta mới có thể tạm hoãn lại việc thu thập bằng chứng cho quan điểm mình ủng hộ, và thử tìm bằng chứng cho quan điểm mình phản đối. Và chỉ sau khi làm được điều đó, thì ta mới nhận ra được rằng phản ví dụ ở khắp mọi nơi.

Tránh dùng Thought-terminating cliché¶

Những câu nghe thì hay, cũng khá thuyết phục, nhưng bên trong chỉ là sáo rỗng, không giúp ích được gì cả. Chúng làm người nghe thêm ức chế, vì dù có thể dùng chúng để tạm xoa dịu vấn đề, nhưng không giúp họ xử lý được những vấn đề tương tự trong tương lai. Bản thân người nói cũng sẽ không thể áp dụng được khi chính họ gặp vấn đề. Ví dụ như “đời là thế, chịu thôi”, “hãy để tâm trí được cởi mở hơn”, hay “mỗi người mỗi ý”, v.v.

Áp dụng đối lập luận¶

Một số vấn đề khác để suy ngẫm¶

Sự chú ý và ghi nhớ¶

Đó chính là sự chú ý (attention). Vì ta chỉ có thể chú ý vào một thông tin trong một thời điểm, nên nếu ta đang vướng bận một cái gì đó, thì có muốn cũng không thể tập trung vào cái khác được. Mà nếu không thể tập trung vào chuyện của người khác, thì làm sao mà chấp nhận nhau?

Ngoài ra, trí nhớ (memory) cũng đóng vai trò quan trọng. Vì để có thể đặt mình vào vị trí của người khác, thì sẽ phải nhớ nhiều chi tiết, không chỉ của mình mà còn cả của người kia. Mà nhớ chuyện của mình còn không xong, thì cũng khó mà nhớ chuyện của người kia. Nhưng có nhớ chuyện của người kia, thì mới có thể đặt mình vào vị trí của họ được.

Hiểu ý quên lời

Vì khi bận. Nó là sự đánh đổi

Bản chất của sự cứng đầu, nói mãi không nghe¶

Sự đa nghĩa và biến nghĩa của ngôn ngữ¶

👉 Bài chi tiết: Hiện tượng đồng âm khác nghĩa, đồng nghĩa khác âm, và đảo nghĩa trong quá trình hình thành niềm tin

Sự tiến hoá của lập luận trên mạng¶

Bản chất của việc sử dụng lập luận (reasoning)¶

Việc chuyển từ việc xem con người là có lõi sang việc xem họ như đã cố gắng tìm ra lỗi nhưng không thành vì họ có những mặc định ngầm mà chính họ cũng không nhận ra. Trừ trường hợp cố ý thì mình không bàn. Mong muốn giúp ích cho người

1. Một số chủ đề hay gặp

bạn có thể nêu ý kiến trong TH hai bên k thể đi đến thống nhất vì 1 bên quá thiếu trải nghiệm “ếch ngồi đấy giếng” và 1 bên có kinh nghiệm lâu năm. Bên giàu kinh nghiệm rơi vào vđ là có những điều họ tích luỹ nhiều time để nghiệm ra nên k thể tranh luận sâu sât ngay trong khi bên “cổ hủ” thì bắt bẻ câu chũw và dùng lý thuyết (trong 1 phạm vi nhỏ) để tranh luận không?

Ví dụ, để trả lời chính câu hỏi này của bạn, thì mình vừa cảm thấy không biết phải bắt đầu thế nào, vừa cảm thấy có quá nhiều ý để nói, nên thành ra chưa kịp ghi lại ý này thì ý khác đã xen vào, và rốt cuộc câu trả lời vẫn chưa được viết ra

Tạm thời thì mình có thể nói như sau. Việc chuyên gia không thể tranh luận sâu sát có nhiều nguyên nhân, nhưng mình nghĩ phần lớn là do họ cảm thấy việc nói không giúp ích được gì cho họ, trong khi họ còn nhiều vấn đề hơn cần giải quyết. Nhưng nếu họ có động lực đủ lớn, thì hiện tượng kiến thức ngầm sẽ khiến họ khó để diễn đạt nó ra. Ngoài ra có thể là vấn đề trí nhớ. Cuối cùng nếu trong trường hợp các ngành không phải tự nhiên, thì cùng một ý có thể có nhiều cách diễn giải khác nhau, với những bộ từ vựng khác nhau. Điều đó khiến cho người nói không cảm thấy mình đã nói trọn ý được.

Không internalize rằng họ đang cố gắng . Tâm lý con người

Tuy các tác giả khẳng định tới khẳng định lui là không có ý định thay thế chữ quốc ngữ và muốn lắng nghe giới chuyên gia, nhưng phải công nhận là ấn tượng mọi người thấy là trái ngược. Tôi giả định đây không phải là do các tác giả cố ý, mà chủ yếu là do họ không có nhiều kiến thức chuyên môn thì buộc phải nói như thế.

Cáu và chỉ muốn xả

Đạo đức¶

Tôi nghĩ có thể yên tâm kết luận rằng quan niệm rằng chúng ta luôn là những kẻ lý trí là một quan niệm phản khoa học.

Với thực tế đó, liệu

Một thường gặp khác là trách rằng người khác đã áp đặt đạo đức. Nhưng nó dựa trên một tiền đề quan trọng là

Có lẽ các bạn cũng đồng ý rằng toàn bộ luận điểm của các bạn xoay quanh vấn đề “thiếu tôn trọng”. Có lẽ luận điểm này xuất phát từ quan điểm của Kant, cho rằng con người có lý tính và ta phải tôn trọng. Tuy nhiên, như các khám phá tâm lý học đã chỉ ra, chúng ta đa số là phi lý tính. Vậy nếu người bị phán xét không phải là một người lý tính, vậy thì luận điểm này có còn áp dụng được ko?

Và tiến xa thêm một bước nữa, liệu những áp đặt được liệt ra trong bài không phải dành cho người có lý tính, mà là dành cho người phi lý tính, để dành lại sự lý tính cho người nằm trong khuôn phép? Có thể những quan điểm đó là lạc hậu, mình ko phản đối, nhưng xét trong bối cảnh lịch sử của nó, đó lại là những mệnh lệnh đạo đức mà ta phải tôn trọng?

1. Liên kết ngoài

• Với những ai có hứng thú tìm hiểu sâu hơn về bản chất của mâu thuẫn và tranh luận, có thể đọc thêm các trang sau: argumentation theory, value judgment, conflict (process), belief, persuasion
• Trang Kletische có nhiều bài viết hay để giúp các cá nhân giao tiếp tốt hơn. Mình đăng ký nhận email và ủng hộ cho trang này
• Nếu muốn học cách rèn luyện tư duy gặng xét (critical thinking), các bạn có thể tham gia cộng đồng LessWrong. Ngoài ra đây là các subreddit mình tổng hợp được về việc giúp bạn lật lại một vấn đề mà mình cứ nghĩ là mình đúng: r/ChangeMyView, r/ExplainBothSides, r/NoStupidQuestions, r/TrueAskReddit, r/steelmanning, r/TheMonkeysPaw/, r/WritingPrompts/, r/TellMeAbout/, r/TellMeAFact, r/ExplainMyDownvotes, r/explainlikeimfive, r/TMBR (Test My Belief Reddit)

Các sub như /r/todayILearned, /r/Showerthoughts, /r/AskReddit, r/depthhub, hay r/InsightfulQuestions cũng được tính là cho góc nhìn mới, nhưng theo mình nó cũng như /r/woahdude, tức là biết thì thấy thú vị, nhưng đọc xong thì lại chẳng đọng lại mấy.

Khi thấy người kia không để ý đến cái tôi của mình, self-conscious emotions sẽ nổi lên

Ở ta cũng có Phật giáo hay Lão giáo cũng có nói về những thứ này theo một cách khác. Nhưng ở đây ta chỉ dùng những lý thuyết có thể kiểm sai được.

Rapoport’s Rules (also Rappaport’s Rules or Dennett’s Rules), named after game theorist Anatol Rapoport and philosopher Daniel Dennett respectively, are a set of rules intended to encourage productive, critical discourse. In particular, the rules seek to avoid straw man representations of an opponent’s argument (similar to the “”steel man” concept1(https://rationalwiki.org/wiki/Rapoport's_Rules#cite_note-1)) and to avoid the backfire effect that criticism often provokes. The rules are most commonly seen in Daniel Dennett’s reformulation:2(https://rationalwiki.org/wiki/Rapoport's_Rules#cite_note-2)

How to compose a successful critical commentary:

1: You should attempt to re-express your target’s position so clearly, vividly, and fairly that your target says, “Thanks, I wish I’d thought of putting it that way.”

2: You should list any points of agreement (especially if they are not matters of general or widespread agreement).

3: You should mention anything you have learned from your target.

4: Only then are you permitted to say so much as a word of rebuttal or criticism.

Following Rapoport’s Rules is always, for me at least, something of a struggle. Some targets, quite frankly, don’t deserve such respectful attention, and — I admit — it can be sheer joy to skewer and roast them. But when it is called for, and it works, the results are gratifying. I was particularly diligent in my attempt to do justice to Robert Kane’s (1996) brand of incompatibilism (a view about free will with which I profoundly disagree) in my book Freedom Evolves (2003), and I treasure the response he wrote to me after I had sent him the draft chapter:

… In fact, I like it a lot, our differences notwithstanding. The treatment of my view is extensive and generally fair, far more so than one usually gets from critics. You convey the complexity of my view and the seriousness of my efforts to address difficult questions rather than merely sweeping them under the rug. And for this, as well as the extended treatment, I am grateful.

Quy tắc người sắt (hoặc quy tắc Rapoport, quy tắc Dennett - đặt theo tên nhà lý thuyết trò chơi Anatol Rapoport và triết gia Daniel Dennett), là một bộ các nguyên tắc nhằm mục đích khuyến khích việc tranh luận có tính xây dựng. Các quy tắc này giúp tránh việc vô tình tạo ra lập luận người rơm (thế nên nó mới có tên là người sắt), và để tránh việc sau khi đưa lời phản biện ra thì đối phương còn tin thêm vào quan điểm gốc của mình (hiệu ứng “càng đánh càng ra nước” - backfire effect). Các quy tắc này thường được thấy dưới cách diễn đạt của Dennett như sau:

1. Bạn phải diễn đạt lại quan điểm của đối phương sao cho thật rõ ràng, sống động và sòng phẳng đến mức họ phải nói rằng “Cám ơn, tôi đã ước gì mình đã có thể nghĩ ra được như thế”
2. Bạn phải liệt kê tất cả những điểm bạn đồng ý (đặc biệt nếu chúng không quan trọng lắm hoặc được đồng ý rộng rãi)
3. Bạn phải nêu ra bất cứ thứ gì bạn học được từ đối phương
4. Chỉ sau khi đó bạn mới được phép nói ra những phản bác hoặc phê bình của mình

Tham khảo từ RationalWiki

Share ở đây

Xem thêm: Tranh luận hiền hòa

Nhiều khi mình thực sự không hề muốn hơn thua, nhưng nhìn từ ngoài vào thì lại thấy giống như vậy. Điều này rất oan uổng cho người đang bị nói là hơn thua. Giống như việc chị thấy vụ thầy bói xem voi là buồn cười, nhưng ở vị trí của họ, thì đó là cách miêu tả tốt nhất, và chị phải đứng ở góc nhìn của họ để nói, chứ nếu không sẽ không thể làm họ hiểu ra được. Nếu chị nói, “không, con voi không phải là con đỉa”, chị phải miêu tả được tại sao khi tay ông ấy tiếp xúc với vòi của con voi, nó đem lại cảm giác sun sun như một con đỉa thực thụ vậy. Chị chỉ có thể chấm dứt sự hoang mang này khi nào chị thực sự nói về cái cảm giác sun sun mà thôi.

Ở đây mọi người đều giải thích theo kiểu “nó không phải là con đỉa vì nó to hơn con đỉa”. Nhưng nói như vậy thì sẽ đặt câu hỏi là “ủa vậy thì con voi là một con đỉa khổng lồ? Cũng là con đỉa vậy?”. Tức là những lý do bạn đưa ra chỉ là phụ thôi, không đả động gì tới cái cảm giác sun sun nguyên thủy đó, và thậm chí là còn có thể uốn theo cái ý “là con đỉa” được. Rốt cuộc là ổng cũng không có lý do để thấy nó không phải là con đỉa, và bạn càng cố nói là nó không phải là con đỉa thì ông ấy càng hoang mang hơn, còn bạn thì càng cảm thấy ổng cố chấp hơn. Bạn chỉ có thể chấm dứt sự hoang mang này khi nào bạn thực sự nói về cái cảm giác sun sun mà thôi.